Zijdebalen

Ligging	Deze buitenplaats lag bij de Weerdsluis langs de Vecht binnen de gemeente Utrecht.
Ontstaan	In 1681 wordt door de doopsgezinde Amsterdamse zijdehandelaar Jacob van Mollem een zijderederij gebouwd langs de Vecht. Aansluitend daarop laat hij ook de buitenplaats Zijdebalen bouwen.
Geschiedenis	De buitenplaats Zijdebalen is dus kort na 1681 gebouwd door Jacob van Mollem. Het huis was zeven ramen breed en twee verdiepingen hoog, met de voorgevel naar de Vecht gericht. Een koepelzaal van twee verdiepingen hoog vormde het centrale element van het huis. Deze zaal had aan de voorzijde een driezijdige erker. Achter het huis bevonden zich een oranjerie en de fabriek. Vanuit de koepelzaal had men een fraai uitzicht over de tuin. Doordat de zijdefabriek heel goed liep, hadden Jacob en zijn zoon David voldoende middelen om er één van de rijkste tuinen van Nederland van te maken. Aan deze tuin werd ruim 60 jaar gewerkt. In de tuin waren lanen met hagen, loofgangen, priëlen, vijvers, borstbeelden, vazen en beeldengroepen. De beelden werden vervaardigd door Jacob Cresant en Jean Baptist Xavery, naar ontwerpen van de schilder Nicolaes Verkolje. In 1827 werd door David van Mollem de graficus Cornelis de Bruijn, de eerste Europese ontdekkingsreiziger, die etsen maakte van Jeruzalem en Persepolis, in huis genomen. David werd "genoopt door een Kristelyk medely, verzorgde duen vermoeiden en geheelyk afgesloofden Reiziger". Mogelijk heeft hij tijdens zijn ziekte nog enkele etsen van Zijdeblane gemaakt. Hetzelfde jaar sterft hij nog. Zijn bloeitijd kende het huis en de tuin rond het jaar 1740; David van Mollem had toen inmiddels de leeftijd van 70 jaar bereikt. De fabriek en de tuin waren een internationale bezienswaardigheid, die o.a. door Tsaar Peter de Grote in 1767 en Koninging Hortense in 1801 werden bezocht. Als tegen het einde van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw Nederland het economisch zwaar te verduren krijgt, gaat het ook met de zijdefabriek snel achteruit. In 1816 werd de fabriek gesloten en drie jaar later werd alles geveild. In het testament van David van Mollem stond, dat als de familie niet meer in staat was het huis te onderhouden, het dan afgebroken moest worden. De economische malaise en het testament hadden tot gevolg dat huis, tuin en fabriek met de grond gelijk gemaakt werden. Alleen een tuinderswoning bleef tot in het begin van de 20e eeuw bewaard.
Bewoners	1681 - 1699 Jacob van Mollem 1699 - ca 1740 David van Mollem
Huidige doeleinden	Van het huis en de schitterende tuin is niets meer terug te vinden.
Opengesteld	Het vroegere terrein is nu onderdeel van de woonwijk Pijlsweerd.
Foto's
Bronnen	Tekst: Buitens in Utrecht, 1982 P. Terlouw, De Vecht een stroom van verhalen, 1972 Afb. 1 en 4: A. Rademaker, De Vechtstroom van Utrecht tot Muiden Afb. 2: Het Utrechts Landschap, natuurlijk hart van Nederland, 1990 Afb. 3: Buitens in Utrecht, 1982 Afb. 5 t/m 9: R. van Lutterveld, De buitenplaatsen aan de Vecht, Lochem, 1948