Woudenberg (II)

Ligging	In het centrum van Woudenberg, 100 m ten westen van de NH-kerk, tussen de Burgwal en de Middenstraat.
Ontstaan	Het kasteel werd rond 1410 gebouwd.
Geschiedenis	De grond waarop kasteel Woudenberg II gebouwd werd, was een leen van de heer van Abcoude. Dit leen kwam in bezit van Willem van Colverschoten en deze besluit rond 1410 200 m noordelijker van het in 1351 gesloopte kasteel Woudenberg I, een nieuw kasteeel te laten bouwen; het exacte bouwjaar is niet bekend. Wel weten we dat Willem in 1416 in Woudenberg woonde. In dat jaar worden drie personen door de raad van Utrecht veroordeeld tot het betalen van 45.000 stenen aan de stad Utrecht voor het lastig vallen van de vrouw en dochter van Willem. Deze drie personen moesten bovendien 'een keerse van enen pond was' betalen en ook nog op bedevaart naar Den Bosch. In 1412 was Willem van Colverschoten rechter geworden in dienst van de bisschop en in 1420 kreeg hij de opdracht om de oostelijke grenzen van het Sticht te verdedigen. Na zo'n 30 jaar het kasteel bewoond te hebben, besluit Willem het kasteel te verkopen. In 1440 wordt Willem van Montfoort de nieuwe eigenaar van 'die huysinge ende hofstede tot Woudenberch dat hi daer ghetimmert heeft bi der kerke'. Twintig jaar later wordt het eigendom van de familie Van Renesse, die het kasteel een kleine 200 jaar in bezit houdt. Halverwege de 17e eeuw, in 1641, verkoopt de familie Van Renesse het huis aan Godard van Reede, heer van Amerongen. In de daarop volgende 30 jaar wisselt het kasteel enkele keren van eigenaar, om in 1671 gekocht te worden door Hendrik, graaf van Nassau-Ouwerkerk (1640 - 1708), een kleinzoon van Prins Maurits. Hoeveel er toen nog van het kasteel over was is onduidelijk; het werd ook nooit erkend als ridderhofstad. Ondanks dat, wist Hendrik het voor elkaar te krijgen dat het huis in 1674 in de ridderschap beschreven werd. Hendrik verhuurde het kasteel of wat er van over was, volgens een inwonerslijst van Woudenberg uit 1675, aan Oth Wolven en zijn gezin. Het kasteel raakte steeds verder in verval; in 1711 wordt het omschreven als: 'Een deftigh slot wiens ruïnen noch eenigsins, omtrent de kerk, overende staan'. De grond van het kasteel en de heerlijkheid Woudenberg blijven 120 jaar in bezit van nakomelingen van de bastaardzoon Lodewijk van Nassau-Beverweerd van Prins Maurits, waarna het in 1791 verkocht werd aan Jan Anthony baron Taets van Amerongen. In 1352 werd een verdrag gesloten tussen de stad Utrecht en bisschop Jan van Arkel. Dit verdrag hield o.a. in dat de bouw van kastelen beperkt zou worden. Het kasteel WOudenberg II zal daarom geen zware muren hebben gehad. Wel had het kasteel een voorburcht, zoals we dat kunnen lezen in een akte uit 1453: 'een hofstede gelegen tot Woudenberch, mitter husinghe ende dat voergeboerch'. Justus van Broeckhuijsen vervaardigde in 1717 een kaart van de ambachtsheerlijkheid Woudenberg, waarop we een woning zien, door grachten omgeven. Aan de hand van de kadastrale minuutkaart van 1832 weten we dat het vierkante kasteelterrein een grootte had van 70 bij 70 m en dat de grachten toen inmiddels verdwenen waren. Alleen een eenvoudige woning stond op het terrein en was de rest bouwland. De twee tekeningen die bewaard zijn gebleven van het kasteel berusten waarschijnlijk op fantasie, omdat in de 18e eeuw niet veel meer over was van het kasteel. Op de tekening van rond 1730 zien we een rechthoekig huis, gedekt door een zadeldak. Tegen het huis was een zes- of achthoekige toren gebouwd. Op de voorburcht zien we twee lage ronde zijtorens.
Bewoners	1420 Willem van Colverschoten 1440 Willem van Montfoort 1460 familie Van Renesse 1641 Godard van Reede, heer van Amerongen 1671 - 1708 Hendrik graaf van Nassau-Ouwerkerk 1708 - 1712 Cornelis van Nassau-Ouwerkerk, Heer van Woudenberg 1712 - 1753 Graaf Willem Maurits van Nassau-Ouwerkerk, Heer van Woudenberg 1753 - 1754 Graaf Hendrik van Nassau-Ouwerkerk, Heer van Woudenberg 1754 - 1791 Wigbold Adriaan van Nassau Woudenberg 1791 Jan Anthony baron Taets van Amerongen
Huidige doeleinden	Het vroegere kasteelterrein is nu bebouwd met woningen.
Opengesteld	Er is niets meer terug te vinden van het kasteel.
Foto's	Er is nog een afbeelding van het huis bewaard gebleven.
Bronnen	Tekst: B. Olde Meierink (redactie), Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Onder auspiciën van de Stichting Utrechtse kastelen, Utrecht, Matrijs, 1995, 596 pag. Afb. 1: Huizen van Oranje. Verblijven van de Oranjes en de Nassaus in Nederland door Schellart