De Wiers

Ligging	De restanten van De Wiers bevinden zich ten westen van de Nijverheidsweg, langs de Vaartse Rijn, in Vreeswijk, nu gemeente Nieuwegein.
Ontstaan	Het huis is in 1654 gebouwd door de architecten Ghijsbert Theunisz van Vianen en Peter Janz van Cooten.
Geschiedenis	Hoewel we al familieleden van het geslacht De Wierze in de 15e eeuw tegen komen, zoals Gheryd van der Wierze, die in 1402 Raad van de Stad Utrecht was, is dit huis pas veel later gebouwd. Het gebouw had een hoge kelderverdieping. Dit was waarschijnlijk een voorziening voor het geval de lekdijk door zou breken, zodat de bel-etage niet onder zou lopen. Ook bij dit huis spreken de bronnen elkaar tegen. Hoewel niet heeft kunnen achterhalen of dit huis een middeleeuwse voorganger heeft gehad, wordt het wel in 1609 de lijst van ridderhofsteden en andere belangrijke huizen vermeld als 'het huys Wiers'. In dat jaar was het verwoest en was het terrein in handen van Hugo Ruysch. Het huidige huis werd waarschijnlijk gebouwd in opdracht van Willem Ploos van Amstel. Sinds 1646 was Willem in bezit van de ridderhofstad Langesteyn, een Utrechtse ridderhofstad aan de overzijde van de Lek. (Ligt nu buiten de grenzen van de Provincie Utrecht.) In 1653 verzocht hij 'naem, qualificatien ende wapen' van Langestein op zijn hofstede onder Vreeswijk te mogen transporteren, die veel dichter bij Utrecht was gelegen. Hij voerde deze actie uit, om te proberen om De Wiers als ridderhofstad erkend te krijgen, maar dit werd echter door de ridderschap niet gehonoreerd. Niet lang blijft het huis in deze familie, want als Engelbert Ploos van Amstel in 1695 sterft, wordt het huis door zijn erfgenamen verkocht aan Johan de Sandra, heer van Oyen, die het geheel voor f.14200,- kocht. Drie jaar later sterft Johan en op 19 oktober 1698 verkoopt zijn weduwe Magdalena Outvorst het huis aan Michiel Creagh. Twintig jaar later verkoopt hij het huis weer (in 1718) aan Johan van Leenen. Ook hij woont niet lang in het huis, want 3 jaar later sterft hij en zijn vrouw en minderjarige kinderen verkopen het huis aan Joan Jacob van Westrenen. In deze familie blijft het huis tot het einde van de 18e eeuw. Waarschijnlijk is het huis in die periode grondig gerestaureerd en vernieuwd. Tijdens de Franse revolutie kan De Wiers niet meer onderhouden worden door de familie Van Westrenen en ze proberen het te verkopen. Omdat dit niet lukt, volgt er een openbare verkoping in 1797. Koper is mr. Jan Gerhard Wichers, die het huis voor f.48900,- koopt. Jan Gerhard was gouverneur-generaal van de West-Indische Compagnie en overlijdt op De Wiers op 3 oktober 1808. Daarna gaat het huis verschillende keren over in andere handen, tot het tenslotte in 1879 gekocht wordt door de Nederlandsche Stoombriquetten fabriek. Dit bedrijf bouwt het huis om tot een fabriek, maar gaat een jaar later failliet. Het huis wordt gekocht door drie personen. Zij kopen het om er mee te speculeren; na 19 jaar leegstand wordt het huis verkocht aan NV de Keulse Vaart, die er een haventje bij laat graven met een scheepshelling. De gracht wordt daarbij gedempt en het huis wordt een reparatiewerkplaats voor stoomvaartuigen. In 1900 uitgebreid met een nieuwe fabriek achter het huis. Ten slotte wordt het vervallen gebouw in 1947 afgebroken. Een zeer fraai gesneden groep uit eikenhout voorstellende St. Maarten zijn mantel delende met de arme, werd gevonden op het huis De Wiers. Deze bevindt zich nu in het Centraal Museum te Utrecht. (Database Centraal Museum, zoeken op Maarten of bedelaar De Wiers was een fraai Hollands-classicistische landhuis met een voorgevel van zeven ramen breed en met een middenrisaliet van drie ramen bekroond door een driehoekig fronton.
Bewoners	1654 familie Ploos van Amstel - 1695 Engelbert Ploos van Amstel 1695 - 1698 Johan de Sandra, heer van Oyen 1698 - 1718 Michiel Creagh 1718 - 1721 Johan van Leenen 1721 Joan Jacob van Westrenen - 1797 familie Van Westrenen 1797 - 1808 mr. Jan Gerhard Wichers 1809 mevr. Wibbina Catharina Wichers, gehuwd met Adrianus Braber rentmeester Cornelis Jacobus Cornel Jacqueline Marie Braber, gehuwd met ingenieur Willem Conrad 1878 - 1879 Willem van Oosterom 1879 - 1880 Nederlandsche Stoombriquetten fabriek 1880 - 1899 drie personen 1899 - 1947 NV de Keulse Vaart
Huidige doeleinden	Van deze buitenplaats is het souterrain nog bewaard gebleven te midden van industriële bebouwing. Op deze fundamenten is inmiddels een nieuw huis gebouwd. In het souterrain (de enige restanten van het vroegere huis) is een restaurant gevestigd (INFO).
Opengesteld	Het restaurant is toegankelijk.
Foto's
Bronnen	Tekst: Kastelenboek Provincie Utrecht, 1975 Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, 1995 Afb. 1: Website van Karin Kobalt (Klik op Maquettes/Architectuur/Huis de Wiers) Foto 1 t/m 3: Uit eigen collectie Foto 4 t/m 6: mevr. T. van Schaik Afb. 2: boek: Provincie Utrecht, 1966