Geschiedenis
|
In de "Leenhoven van de heren van Vianen" komen we onder nummer 518 Vreugdenburg
tegen, dat in dat jaar in leen wordt gegeven aan Katharina van Heemskerk, weduwe van
Pieter Kaul, die burgemeester van Vianen is geweest. Mogelijk is dit een schrijffout
en betreft dit deze buitenplaats. Die we dan al in 1492 als hofstede tegen
komen.
De oudste vermelding van Vreugdenrijk komen we tegen in het doopboek van de Parochie
Maria ten Hemelopneming te Vianen. Op 23 mei 1654 wordt Gerardus gedoopt, zoon van
Alphart op Vreugdenrijck. Een jaar later (op 7 april 1655) gevolgd door de doop van
Elisabeth Jabobsdochter van Jacobus Aertsen in Tienhoven, ten doop gehouden door de
vrouw van Alphard op Vreugdenrijck. Door de heer L. Helsloot worden hier leden uit
het geslacht Van Helsdingen genoemd, namelijk Alphert Aertsz van Helsdingen en zijn
broer Jacob Aerts van Helsdingen.
Er vanuit gaande, dat Vreugdenburg een schrijffout is, dan heeft Alphert Aertsz van
Helsdingen Vreugdenrijck na 10 augustus 1646 gekocht. Waarschijnlijk na 7 juni 1649,
uit de erfenis van zijn schoonvader.
In 1733 en 1735 komen we in drie akten een huis Vreugdenrijk tegen, maar het is niet
bekend of het hier om dit huis gaat. In de oudste akte wordt gesproken over
"den ouden hoff", mogelijk heeft er toen een nieuwbouw of een verbouwing plaats
gevonden.
De Koninklijke paardenposterij had een uitgebreid netwerk van routes door het land.
Eén van die routes liep vanaf Utrecht via Lexmond naar Culemborg. In Lexmond bevond
zich een station voor het wisselen van de paarden. In werkelijk bevond zich dit
station op Viaans grondgebied en wel bij de buitenplaats Vreugd en Rijk. In 1816
vestigde Joachin Sebastiaan Stroek zich 'als eerste postmeester te Lexmond' op de
buitenplaats Vreugd en Rijk. In die tijd bestond de buitenplaats uit een herenhuis
en een boerderij.
Eigenaar van Vreugd en Rijk werd David Hendrik Brauer op 27 december 1816, die een
jaar later sterft en de buitenplaats vererft op de heer Stroek. Op het huis rustte
nog wel de helft van het aankoopbedrag als hypotheek, namelijk 2250 gulden. Met
deze schuld werden de erfgenamen van Brauer, allen wonende in Duitsland,
opgescheept. Deze erfgenamen lieten in 1820 door een deurwaarder beslag leggen op
de gebouwen en de inboedel. Ook de inkomsten als postmeester vallen tegen en de
heer Stroke verkoopt Vreugdenrijk in 1823 aan de firma Theodorus Schuurman en zoon
voor f. 3500,-. Eén van de firmanten was Hendrik Elink Schuurman, een zwager van
hem. De inkomsten als wisselstation bleven laag en vanaf 1830 ging de burgermeester
van Lexmond er zich ook nog mee bemoeien. Hij vond het een slechte zaak dat het
wisselstation Lexmond zich niet op Lexmonds grondgebied stond en in 1834 werd van
hogerhand besloten dat het wisselstaton verplaatst moest worden.
Tijdens de brand in Lexmond in 1872 heeft Vreugdenrijk nog een belangrijke rol
gespeeld, ik weet alleen niet welke.
Door de beslaglegging in 1820 door deurwaarder Van Os, is er een beschrijving van
het huis bewaard gebleven: "De Buitenplaats Vreugd en Rijk heeft eene ingang aan
de landzijde in Helsdingen onder Vianen door een hek en laan met lindeboomen
beplant, aan weerszijde van welke zich bevindt een tuin en plantagie, beplant met
veele vrucht- en andere boomen. De huizinge vertoond vooraan, van buiten eene
heerenhuizinge, op gemelde plaats uitzigt hebbende, de huisdeur geeft ingang naar
een voorhuis belegd met een wit marmer steenen vloer aan beide zijden voorzien van
eene groote en een kleine kamer beide behangen en de laatste voorzien van een
schoorsteen, achter welke groote kamer zich bevindt de kelderkamer met schoorsteen,
naast dezelve nog een kamertje, en aan de andere zijde de meidenkamer en beneden
dezelve de kelder; mitsgaders boven gemelde kamers en voorhuis de ruime zolders,
alles behalve de onderscheidene slaap-, stookplaaatsen en kasten, als anders daarin
zich bevindende - aan het einde van het voorhuis door een dwarsgang bevindt zich de
keuken; waarboven eene ruime zolder en daarnevens en achter eene boerenwoning en
kaaskamer [...]". Het huis telde 23 ramen en verder stonden er een stalling, twee
hooibergen, schuur en een tuinmanshuis. Het terrein besloeg in totaal 3700 m2.
Het huis en de boerderij zijn afgebroken, maar het is me niet bekend wanneer. Op de
plaats van het herenhuis is een nieuwe boerderij gebouwd.
|
Bronnen
|
Tekst: Vianen, Lexmond en de paardenposterij, In: in het land van Brederode,
18e jrg., nr 1-2, 1993, blz. 5 - 14
Afb. 1 en 2: Vianen, Lexmond en de paardenposterij
|