Vreugdenrijk

Ligging Deze buitenplaats stond in het buurtschap Helsdingen, gemeente Vianen.

Kaartje uit gemeenteatlas door J. Kuijper, 1869

Andere benamingen Vreugdenwijk, Vreugd en Rijk
Ontstaan Het is mij niet bekend wanneer de buitenplaats gebouwd werd.
Geschiedenis In de "Leenhoven van de heren van Vianen" komen we onder nummer 518 Vreugdenburg tegen, dat in dat jaar in leen wordt gegeven aan Katharina van Heemskerk, weduwe van Pieter Kaul, die burgemeester van Vianen is geweest. Mogelijk is dit een schrijffout en betreft dit deze buitenplaats. Die we dan al in 1492 als hofstede tegen komen.
De oudste vermelding van Vreugdenrijk komen we tegen in het doopboek van de Parochie Maria ten Hemelopneming te Vianen. Op 23 mei 1654 wordt Gerardus gedoopt, zoon van Alphart op Vreugdenrijck. Een jaar later (op 7 april 1655) gevolgd door de doop van Elisabeth Jabobsdochter van Jacobus Aertsen in Tienhoven, ten doop gehouden door de vrouw van Alphard op Vreugdenrijck. Door de heer L. Helsloot worden hier leden uit het geslacht Van Helsdingen genoemd, namelijk Alphert Aertsz van Helsdingen en zijn broer Jacob Aerts van Helsdingen.
Er vanuit gaande, dat Vreugdenburg een schrijffout is, dan heeft Alphert Aertsz van Helsdingen Vreugdenrijck na 10 augustus 1646 gekocht. Waarschijnlijk na 7 juni 1649, uit de erfenis van zijn schoonvader.

In 1733 en 1735 komen we in drie akten een huis Vreugdenrijk tegen, maar het is niet bekend of het hier om dit huis gaat. In de oudste akte wordt gesproken over "den ouden hoff", mogelijk heeft er toen een nieuwbouw of een verbouwing plaats gevonden.
De Koninklijke paardenposterij had een uitgebreid netwerk van routes door het land. Eén van die routes liep vanaf Utrecht via Lexmond naar Culemborg. In Lexmond bevond zich een station voor het wisselen van de paarden. In werkelijk bevond zich dit station op Viaans grondgebied en wel bij de buitenplaats Vreugd en Rijk. In 1816 vestigde Joachin Sebastiaan Stroek zich 'als eerste postmeester te Lexmond' op de buitenplaats Vreugd en Rijk. In die tijd bestond de buitenplaats uit een herenhuis en een boerderij.
Eigenaar van Vreugd en Rijk werd David Hendrik Brauer op 27 december 1816, die een jaar later sterft en de buitenplaats vererft op de heer Stroek. Op het huis rustte nog wel de helft van het aankoopbedrag als hypotheek, namelijk 2250 gulden. Met deze schuld werden de erfgenamen van Brauer, allen wonende in Duitsland, opgescheept. Deze erfgenamen lieten in 1820 door een deurwaarder beslag leggen op de gebouwen en de inboedel. Ook de inkomsten als postmeester vallen tegen en de heer Stroke verkoopt Vreugdenrijk in 1823 aan de firma Theodorus Schuurman en zoon voor f. 3500,-. Eén van de firmanten was Hendrik Elink Schuurman, een zwager van hem. De inkomsten als wisselstation bleven laag en vanaf 1830 ging de burgermeester van Lexmond er zich ook nog mee bemoeien. Hij vond het een slechte zaak dat het wisselstation Lexmond zich niet op Lexmonds grondgebied stond en in 1834 werd van hogerhand besloten dat het wisselstaton verplaatst moest worden.

Tijdens de brand in Lexmond in 1872 heeft Vreugdenrijk nog een belangrijke rol gespeeld, ik weet alleen niet welke.
Door de beslaglegging in 1820 door deurwaarder Van Os, is er een beschrijving van het huis bewaard gebleven: "De Buitenplaats Vreugd en Rijk heeft eene ingang aan de landzijde in Helsdingen onder Vianen door een hek en laan met lindeboomen beplant, aan weerszijde van welke zich bevindt een tuin en plantagie, beplant met veele vrucht- en andere boomen. De huizinge vertoond vooraan, van buiten eene heerenhuizinge, op gemelde plaats uitzigt hebbende, de huisdeur geeft ingang naar een voorhuis belegd met een wit marmer steenen vloer aan beide zijden voorzien van eene groote en een kleine kamer beide behangen en de laatste voorzien van een schoorsteen, achter welke groote kamer zich bevindt de kelderkamer met schoorsteen, naast dezelve nog een kamertje, en aan de andere zijde de meidenkamer en beneden dezelve de kelder; mitsgaders boven gemelde kamers en voorhuis de ruime zolders, alles behalve de onderscheidene slaap-, stookplaaatsen en kasten, als anders daarin zich bevindende - aan het einde van het voorhuis door een dwarsgang bevindt zich de keuken; waarboven eene ruime zolder en daarnevens en achter eene boerenwoning en kaaskamer [...]". Het huis telde 23 ramen en verder stonden er een stalling, twee hooibergen, schuur en een tuinmanshuis. Het terrein besloeg in totaal 3700 m2.

Het huis en de boerderij zijn afgebroken, maar het is me niet bekend wanneer. Op de plaats van het herenhuis is een nieuwe boerderij gebouwd.
Bewoners 1391 - 1408 Jan Gerardsz. van Helsdingen
1408 - 1420 Rembert van Klootwijk
1420 Jan Gerardsz. van Helsdingen
1476 - 1492 Willem en Rembert van den Berge
1492 Reiner van den Berge
1532 - 1569 Thomas van den Berge
1569 - 1575 Eva van den Berge, getrouwd met Filips Jacobsz. te Vianen
1575 - 1634 Thomas van den Berge
1634 - 1646 Johan Breda, koopman te Amsterdam
1646 Katharina van Heemskerk, weduwe van Pieter Kaul, burgemeester van Vianen
in of na 1648 - na 1655 Alphert Aertsz van Helsdingen
De Waal
Carpentier
1816 - 1817 Brauer
1817 - 1823 Stroek
1823 firma T. Schuurman en zonen
Bikker
De Vor
Bassa
van den Broeke
Barneveld
Koedam
van der Wal
Huidige doeleinden Op het vroegere terrein staat nu een boerderij.
Opengesteld Deze boerderij is niet toegankelijk.
Foto's Kaartje met terrein van Vreugdenrijk (Kadaster, 1832?)
Enkele advertenties uit het Algemeen Handelsblad (1840/1855/1883):
Advertentie in Algemeen Handelsblad Advertentie in Algemeen Handelsblad Advertentie in Algemeen Handelsblad
Bronnen Tekst: Vianen, Lexmond en de paardenposterij, In: in het land van Brederode, 18e jrg., nr 1-2, 1993, blz. 5 - 14
Afb. 1 en 2: Vianen, Lexmond en de paardenposterij