Rotsoord, Rotswijk en Rotsenburg

Ligging	Deze drie buitenplaatsen lagen bij elkaar langs de oostzijde van de Vaartsche Rijn aan het einde van de Helling binnen de gemeente Utrecht.
Ontstaan	In 1668 wordt door Adriaen van Oort "seeckere huysinghe, hoffstede met de steenoven, ..." gekocht van de graankoper Joost van den Ende. Adriaen laat hier een nieuw huis bouwen, dat hij de naam Rotsoord geeft.
Geschiedenis	In het huis dat Adriaen van Oort laat bouwen, nadat hij het terrein in 1668 gekocht heeft, gaat hij samen met zijn oudste zoon wonen. Voor zijn twee andere zonen, Johannes en Bernard, laat hij naast en schuin achter Rotsoord nog twee huizen bouwen (of verbouwen), die hij Rotswijk en Rotsenburg noemt. Mogelijk is één van deze twee huizen ontstaan uit het huis dat al in 1668 bestaat, als Adriaen het terrein koopt. Van deze twee huizen zijn echter geen afbeeldingen bewaard gebleven. Adriaen is steen- en tegelbakker en na zijn dood in 1676, neemt zijn zoon het bedrijf over. Rotsoord bestond uit een hoog achthoekige middengedeelte met op de hoeken vier torens. Het middengedeelte werd gedekt door een enorme koepel. Het huis is te vergelijken met Paleis Huis ten Bosch in Den Haag. Het huis was gedecoreerd met guirlandes en medaillons van paarsrode baksteen. Deze bakstenen werden mondsteen genoemd en eigenlijk was het afvalmateriaal van de steenfabriek. Deze stenen hadden een rotsachtig effect, vandaar de naam van het huis. Waarschijnlijk is ook bij de andere twee huizen gebruik gemaakt van deze steen. In de 18e eeuw werd het huis nog uitgebreid met twee woonvleugels, elk bestaande uit twee verdiepingen. Bij elke woonvleugel stond langs de Vaartsche Rijn nog een ronde toren met een schuin aflopend dak, met daarop nog weer een klein torentje. Ook kende Rotsoord een theekoepel. Rond het midden van de 18e eeuw moet het huis zijn bloeitijd hebben gehad. Op een afbeelding uit 1752 staat het huis er heel fraai bij, terwijl zo'n dertig jaar het huis er al weer wat minder florissant uit ziet. In de 19e eeuw ziet de tuin er fraai uit. In een beschrijving uit die eeuw lezen we van lanen met in figuren geschoren palmboompjes, fraaie beeldengroepen, fonteinen en 'met zuilengangen en bloemstukken versierde ronddeelen, die ook al uit paarschen rotssteen opgebouwd waren'. Aan het einde van de 18e eeuw woonde een zonderlinge oude man, die natuurkundige proeven deed, in het huis. Hij beschikte over een electriseermachine, waar hij veel proeven mee deed. Hierdoor zag je vaak angstaanjagende lichtflitsen achter de ramen, waardoor het huis 'een spookhuis' werd genoemd. Een hardnekkige bedelaar wist hij te verjagen, door de deurbel onder stroom te zetten. In 1840 is Rotsoord zo erg vervallen dat het afgebroken wordt en vervangen door een nieuw huis met dezelfde naam. Ruim een eeuw later zal ook dit huis verdwijnen, om plaats te maken voor de Utrechtse Machinale Stoel- en Meubelfabriek (U.M.S.). Alleen een paviltoentje uit de 17e eeuw bleef bewaard, maar verdween uiteindelijk in 1962. In het huis Rotsenburg heeft Willem Roelofs zijn jeugd doorgebracht. Hij werd later een internationaal gewaardeerd schilder, behorende tot de Haagse School. Verder woonde hier Abraham Keer: een uitvinder, die als tweede in Europa het luchtruim koos met een hete luchtballon. Het huis Rotsenburg werd in 1893 grotendeels gesloopt om plaats te maken voor de nieuwe Faience- en Tegelbakkerij van J.W. Mijnlieff. Onder de naam "HOLLAND" bereikte het de status van internationale roem met art-nouveau en jugendstilproductie. Het voorgebouw werd opgenomen in deze nieuwe fabriek. Hierin bevindt zich nu de kantine en van buitenaf is de voorgevel van Rotsenburg nog te herkennen. In 1918 werd in het gebouw de U.M.S. gevestigd (beter bekend als het PASTOE of fabriek van Loeb). Het huis Rotswijk verdween in 1882, om plaats te maken voor 18 woningen.
Bewoners	- 1668 Joost van den Ende 1668 - 1676 Adriaen van Oort Rotsoord: 1676 François van Oort Rotswijk: ca 1670 Johannes van Oort Rotsenburg: ca 1670 Bernard van Oort
Huidige doeleinden	Van de vroegere huizen is, op het voorgebouw van Rotsenburg na, niets meer terug te vinden.
Opengesteld
Foto's
Bronnen	Tekst: Buitens in Utrecht, 1982 Stichting Historische Kring Toolsteeg-Hoograven Afb. 1: Buitens in Utrecht, 1982 Afb. 2: De website van de Stichting Historische Kring Toolsteeg-Hoograven Afb. 3: Wikipedia Foto 1 t/m 3: uit eigen collectie