Paleis van Koning Lodewijk Napoleon

Ligging Het voormalige paleis ligt op de hoek van de Drift en de Wittevrouwenstraat binnen de gemeente Utrecht.

Oudere foto van het voormalige paleis

Ontstaan Het paleis ontstond in 1807 door het samenvoegen en verbouwen van een aantal bestaande huizen, waarvan delen vermoedelijk uit de Middeleeuwen dateren.
Geschiedenis Vanaf 1795 werd Nederland bij Frankrijk ingelijfd. Nadat Napoleon zich in 1802 tot keizer van Frankrijk heeft laten uitroepen, besluit hij van Nederland een Koninkrijk te maken. In 1806 stelt hij zijn broer Lodewijk Napoleon aan als Koning van Nederland. Omdat Den Haag altijd de regeringsstad is geweest, vestigt Lodewijk Napoleon zich daar ook, maar de eerste winter aan de kust bevalt hem slecht. De koning heeft last van reuma, daarom maakt het hof in juni 1807 bekend, dat Lodewijk Napoleon Utrecht heeft gekozen als nieuwe residentie. Naast zijn gezondheid heeft de verhuizing waarschijnlijk ook te maken met het feit dat de plotselinge dood van zijn oudste zoontje, niet in Den Haag blijven wonen, omdat hij daar altijd aan de traumatische gebeurtenis herinnerd zou worden.
In het geheim waren al huizen aan de Drift aangekocht om hiervan een paleis te maken. Er is echter wel een weduwe, Hovy-Dekker, die roet in het eten gooit. Zij weigert haar huis aan de Drift nr. 23 te verkopen. Om toch voldoende ruimte te creëren voor het paleis, worden ook huizen aan de Wittevrouwenstraat aangekocht. De bewoners krijgen een schadevergoeding bovenop de koopprijs van hun huis, omdat ze direct moeten verhuizen. Uiteindelijk worden de volgende huizen aangekocht: Drift 25 t/m 31 en Wittevrouwenstraat 1 t/m 11. De huizen aan de Drift hebben een Middeleeuwse oorsprong. Delen van de funderingen stammen uit de 13e en 14e eeuw.
Architect J.D. Zocher sr. begint op 2 augustus 1807 aan de verbouwingen. In totaal worden door hem 80 bouwvakkers aan het werk gezet, die dag en nacht doorwerken. In oktober breidt hij het aantal bouwvakkers met 120 uit, zodat de ploeg dan uit 200 man bestaat. Om van de oorspronkelijke panden aan de Drift één geheel te maken, worden de muren tussen de huizen weggebroken en worden sommige gangen weggebroken om grotere vertrekken te krijgen. Om de vochtigheid zo snel mogelijk uit het nieuwe paleis te krijgen, wordt er flink gestookt, wat echter tot gevolg heeft dat er een keer brand uitbreekt.
De kleine huizen aan de Wittevrouwenstraat worden door architect Zocher afgebroken en vervangen door een nieuw gebouw met een poort, een balzaal, een kapel, kantoren en de keuken.
Om het nieuwe paleis een koninklijke allure te geven, wordt het complex van een pleisterlaag voorzien. In deze pleisterlaag worden voegen aangebracht, waardoor het lijkt of er gebruik is gemaakt van natuursteen.

In januari 1808 is het paleis klaar en gaat Koning Lodewijk Napoleon in zijn nieuwe paleis wonen. Al snel blijkt echter dat het paleis te klein is. Diners voor een groot aantal gasten kunnen er niet gegeven worden; men moet dan uitwijken naar een andere gelegenheid. De Koning geeft daarom al snel opdracht om een nieuwe vleugel te bouwen achter Drift 27. Deze nieuwe vleugel bestaat uit een ‘grande galerie’ en twee salons.
Nog geen 4 maanden doet het nieuwe paleis dienst, als Lodewijk Napoleon de beschikking krijgt over het stadhuis op de Dam, dat hem als paleis aangeboden wordt. Na zijn vertrek uit Utrecht op 20 april 1808, wordt het paleis alleen nog gebruikt voor tijdelijk verblijf.
Twee jaar later, in september 1810 moet Koning Lodewijk Napoleon op bevel van zijn broer al weer afstand doen van de troon en wordt Nederland weer ingelijfd bij Frankrijk. Een jaar later brengt keizer Napoleon samen met zijn vrouw Marie Louise een bezoek aan Nederland en verblijven dan van 6 tot 9 oktober 1811 in het paleis.
Al vrij snel treedt het verval in. In 1815 wordt de balzaal door de Algemene bibliotheek van de Universiteit in gebruik genomen. Door uitbreiding van de bibliotheek worden steeds meer delen van het vroegere paleis opgekocht en uiteindelijk is bijna het hele complex in bezit van de bibliotheek.
Bewoners 1808 Koning Lodewijk Napoleon
Huidige doeleinden Het complex is nu in gebruik als bibliotheek van de Universiteit Utrecht.
Opengesteld Ik weet niet of de bibliotheek vrij toegankelijk is.
Foto's
Bronnen Tekst: Internetsite van Het Utrechts Archief
Internetsite van Faculteit der lettern van de Utrehts Universiteit
Foto 2: Geschiedenis van de provincie Utrecht deel III (na 1780), Uitgeverij Het Spectrum, 1997