Luxemburg

Ligging	De buitenplaats Luxemburg stond langs de Zandweg nr. 31 in Maarssen-Dorp, langs de Vecht.
Andere benaming	Luxemburgh, Luxenburgh
Ontstaan	Het huis werd tussen 1630 en 1636 gebouwd.
Geschiedenis	De grond waarop Luxemburgh gebouwd werd, behoorde tot het grondgebied van Huis ten Bosch, dat Cornelis van Heemskerk in 1593 kocht. In 1618 wordt hij opgevolgd door zijn zoon Dirk Cornelis. In 1627 koopt Pieter Beltens het geheel. Hij gaat over tot het verkavelen van de grond in vier kavels. Het noordelijkste deel houdt hij zelf. De overige drie kavels worden van noord naar zuid verkocht aan Pieter Haring (de buitenplaats 'De Propheet David'), Jan Jacob van Werkhoven (een ticheloven) en Mr. Frederik de Vries, secretaris van de stad Amsterdam. Op het zuidelijkste perceel wordt de buitenplaats Luxemburg gebouwd. In 1630 is er nog geen sprake van een huis, maar als in 1638 Hans Auxbrébis, die dan eigenaar geworden is, de leeneed aflegt, wordt er wel gesproken van 'een huis'. De buitenplaats wisselt vaak van eigenaar. Een nieuwe eigenaar moest nadat hij het huis gekocht had, de leeneed afleggen. Alleen tussen 1682 en 1754 wordt er geen leeneed afgelegd. Luxemburg behoorde tot de grootste buitens van Maarssen en stond op de vierde plaats van aangeslagen huizen, na Huis ter Meer, Bolenstein en Huis ten Bosch. In de koopacte van 1695 komen we voor de eerste keer de naam Luxenburg tegen, later gevolgd door Luxemburg. Jan Geursen wordt dan de nieuwe eigenaar en is de eerste die niet zelf in het huis woont, maar het verhuurt aan Hendrik Hamel van der Ghiessen. Als Hendrik in 1729 sterft, blijkt hij toch de eigenaar te zijn geworden. Zijn erfgenamen laten vervolgens het huis taxeren; het geheel komt op f. 11.600,- Toch wordt het huis niet verkocht: Philips van de Ghiessen, de zoon van Hendrik Hamel, blijft de eigenaar tot zijn dood in 1757. In 1757 wordt het huis, samen met de ernaast gelegen ticheloven, gekocht door David Pereira jr, waarmee het een lusthof wordt, dat internationale bekendheid krijgt. David behoort tot de oudste Portugesche joodse geslachten, die erg Oranjegezind waren, zelfs in de Patriottentijd. Dit had tot gevolg dat stadhouder Willem V, zijn vrouw en de Hertog van Wolfenbüttel in 1772 een bezoek brengen aan Luxemburg. Het gezelschap kwam met drie koetsen vanaf Paleis Soestdijk, via 's Graveland en Loenen naar Maarssen. Mogelijk kwamen ze op kraamvisite, want de vrouw van Elisah Pereira was 4 weken daarvoor bevallen van een kind. Jacob Biker Raye, wonende in de zomer op Geesberge schreef er het volgende over in zijn dagboek: "Omstreeks half twaalf in de morgen arriveerde het stadhouderlijk gezelschap vanuit Soestdijk bij de buitenplaats van de heer Pareira, genaampt Luxenburg, besiftigde de fraaye plaats, gebruykte enig gebak, vrugte, morgenweyne, etc. Om een uyre stapte Sijn Hooghijt met enige Heeren in het sloepje van den Heer van Dam [...] en Haare Koninklijke Hooghijt in het Staatejagt van Uytregt". Na het overlijden van Elisah Pereira, hertrouwde zijn weduwe in 1776 met Abraham van Jacob Capadose. Zijn weduwe was een afstammelinge van Machado, die, evenals Pereira, legerproviditeur was van Willem III. De pracht en praal van Luxemburg werd nog verhoogd door de aanwezigheid van de pauwenhof van Pereira: de menagerie, waarin 500 vogels van diverse pluimage huisden. Aan de hand van bewaard gebleven tekeningen uit de 18e eeuw, weten we dat het huis een 18e eeuwse aanblik had. Mogelijk is er voor 1729 al een nieuw huis gebouwd en heeft de familie Pereira het huis verfraaid. In 1794 legt Aron van Elisah Pereira de leeneed af en wordt hij in 1806, na de dood van zijn moeder eigenaar, maar hij heeft nooit in het huis gewoond. Vanaf 1808 verhuurt hij het huis. In 1816 woont hij in Wenen en hij besluit het huis te verkopen. Het huis wordt gekocht door twee timmerlieden uit Maarssen en Breukelen, die het landgoed een jaar later al weer in delen verkopen. Een deel gaat Klein-Luxemburgh heten, maar alles wordt toch in één koop verkocht aan Mozes da Costa de la Pinja. In 1830 wordt het weer doorverkocht aan Jeremias Diepenbrugge; in de verkoopacte wordt dan ook gesproken van een theekoepel, die tot in het begin van de 20e eeuw, bewaard zal blijven. De laatste eigenaar is Willem Frederik Thiensma, die het op 20 april 1838 koopt. Zeven jaar later probeert hij het aan de hoogstbiedende te verkopen, maar een bod van f. 9000,- is Thiensma veel te laag en het resultaat is, dat de verkoop niet door gaat. Niet lang daarna wordt het huis afgebroken. Alleen Klein-Luxemburgh blijft voor het nageslacht bewaard. Over de oorspronkelijke naam van deze buitenplaats bestaat geen duidelijkheid: is het Luxemburg of Luxenburg? Beide namen komen in de acten voor. De naam Luxenburg zou kunnen door de grote luxe die aan de Zandweg ten toon werd gespreid. Terwijl de naam Luxemburg door anderen in verband wordt gebracht met de Franse Veldheer Luxemburg, die Willem III bij Neerwinden versloeg. Wel vreemd voor een Oranjegezinde familie. Of Pereira moet bewondering hebben gehad voor deze veldheer? Klein-Luxemburg is jarenlang eigendom geweest van verhuisbedrijf Niekerk & Zn. Sinds ca. 2007 eigendom van K.J.S. Herremans
Bewoners	1603 - 1638 Mr. Frederik de Vries 1638 - 1664 Hans Auxbrébis 1664 - 1668 Dominicus van Uffelen 1668 sr. Diego d'Agire 1668 - 1682 Cornelis Schellinger 1682 - ca 1690 Cornelis Schellinger jr. ca 1690 - 1695 Nicolaas Lakeman Jacobs 1695 Jan Geursen ca 1700 - 1729 Hendrik Hamel van der Ghiessen 1729 - 1757 Philips van de Ghiessen 1757 - 1769 David Pereira jr 1769 - ca 1800 Elisah Pereira Davidsz. ca 1800 - 1806 weduwe van Elisah, Hana (Anna) Machado 1806 - 1816 Aron van Elizah Pa(e)reira 1816 - 1817 de timmerlui Jacobus Dolmans en Aart Oudenes 1817 - 1830 Mozes da Costa Gomes de la Pinja 1830 - 1838 Jeremias Diepenbrugge 1838 - ca 1845 Willem Frederik Thiensma verhuisbedrijf Niekerk & Zn ca 2007 K.J.S. Herremans
Huidige doeleinden	Van het huis is alleen Klein-Luxemburgh nog over gebleven.
Opengesteld	Klein-Luxemburgh is niet toegankelijk.
Foto's
Bronnen	Tekst: Orgaan van de Historische Kring van Maarssen A. de Zwart, Stadhouder Willem V, Zijn bezoek aan Maarssen. Zijn belangschap, In: Orgaan van de Historische Kring van Maarssen, 30e jaargang, nr. 2 (2003), blz. 36-38 Afb. 1 t/m 4: Orgaan van de Historische Kring van Maarssen