Elsenburg

Ligging Elsenburg heeft gelegen langs de Vecht in Maarssen-Dorp, gemeente Stichtse Vecht, tussen Doornburgh en Goudestein.

Dezelfde schoolplaat, maar nu in kleur

Ontstaan De grond waarop Elsenburg gestaan heeft werd in 1608 door Johan Huydecoper gekocht en na opsplitsing in kleinere percelen, werd een van die percelen verkocht aan Jacob Burggraaf. Jacob laat er in 1637 een huis bouwen naar ontwerp van Philips Vingboons.
De naam is waarschijnlijk ontstaan door de vele elsen die hier langs de Vecht stonden.
Geschiedenis Het huis bestaat slecht uit één dwarsgeplaatste vleugel met bijna alleen aan de voorkant vensters. Er werd geprobeerd het huis een kasteelachtige allure te geven door er een gracht omheen te graven.
De eerste eigenaar Jacob Burggraaf, afkomstig uit Amsterdam, is meer dan 40 jaar eigenaar van het huis. Toch wordt het huis als belegging gezien, want na zijn dood in of voor 1681, wordt het huis weer verkocht door zijn meerderjarige kinderen en voogden van zijn minderjarige kinderen.
Voor f. 6000,- gaat Elsenburg over naar Mr. Cornelis Maire.
Maire is getrouwd met Anna Cornelia Hoefslager, die in 1707 sterft. Een jaar later laat Maire een testament opmaken, waarin hij zijn gehele nalatenschap toewijst aan zijn drie minderjarige kinderen. Als hij in 1713 sterft, wordt het huis door de voogden weer verkocht.
De derde eigenaar is François Verboon, die het huis voor f. 9000,- koopt. Zijn bedoeling is waarschijnlijk om ermee te speculeren, want twee jaar later verkoopt hij het alweer, met een winst van f. 6000,-!
De volgende eigenaar, Theodorus de Leeuw, is een rijk man, want in een tijdsbestek van een jaar koopt hij voor f. 85000,- aan onroerend goed in Amsterdam, Abcoude en Maarssen. Bovendien laat hij deze huizen grondig verbouwen en verfraaien! Omdat hij in Abcoude het kasteel Abcoude koopt, wordt hij ook heer van Abcoude. Theodorus was gehuwd met Maria de Smeth, maar het echtpaar blijft kinderloos en na het overlijden van Theodoor, wordt het huis door de erfgenamen in het openbaar verkocht.
De vijfde eigenaar van het huis wordt Mr. François de Witt, die het huis koopt voor f. 30.500,- Ook deze François is een bemiddeld man, ook door het huwelijk met Alida Johanna de Graeff. Alida Johanna is zelf eigenaar van twee huizen in Amsterdam en heeft een jaarinkomen van f. 18000,-. François verblijft veel op Elsenburg, dit komt waarschijnlijk, omdat zijn vrouw geen sterk gestel heeft en de artsen oordelen dat buitenlucht heel goed voor haar is. Beiden sterven ook op Elsenburg: Alida al in 1757 als ze haar koffers aan het pakken is, om naar Amsterdam te vertrekken en François in 1775. Een jaar eerder was François nog hertrouwd met Agneta Geertruida van Lochorst; zij is een schoonzus van Mr. Jan Elias Huydecoper, die op Doornburgh woont en wiens moeder op Goudestein.
In het testament van François uit 1766 wordt alleen zijn zoon Jan als erfgenaam aangewezen. Jan is 20 jaar en wil graag een lange buitenlandse reis gaan maken en hij vindt het goed dat zijn stiefmoeder op Elsenburg blijft wonen.
Na zijn lange buitenlandse reis wordt de bemiddelde Jan de Witt schepen van Amsterdam. Hij heeft voldoende middelen om grond bij te kopen rond Elsenburg: de buitenplaats Somerbergen, iets zuidelijker langs de Vecht gelegen en de hofstede Diependaal.
De spanningen in Nederland lopen aan het einde van de 18e eeuw steeds verder op tussen de patriotten en de Oranjegezinden en omdat Jan de Witt patriot is, moet hij uitwijken naar het buitenland, o.a. Frankrijk. Als hij in 1795 terugkeert in Nederland heeft hij zoveel fraaie huizen gezien, dat hij besluit Elsenburg af te breken en te laten vervangen door een groter huis. Het nieuwe huis is zelfs groter dan alle andere buitens langs de Vecht.
Het lijkt alsof Elsenburg nu zijn glorietijd tegemoet gaat, maar het tegengestelde gebeurt. Jan krijgt een aanstelling als Ambassadeur in Zwitserland en vertrekt definitief naar het buitenland. De twee grachtenhuizen die hij van zijn moeder heeft geërfd verkoopt hij eerst en daarna ook Elsenburg.
Elsenburg wordt gekocht door Mr. Laurens Johannes Nepveu en Margaretha Roosmale. Zij verblijven veel met hun vijf kinderen op het huis, maar in 1810 kunnen zij het onderhoud aan het huis niet meer opbrengen en bieden het ter veiling aan. Het lukt hen niet om een koper te vinden. Tussendoor wordt Elsenburg in 1811 nog één maal gebruikt als de enige dochter van het echtpaar in het huwelijk treedt: een groot huwelijksfeest wordt gegeven, maar een jaar later wordt het huis afgebroken en in 1813 lukt het om de grond te verkopen aan de eigenaar van Doornburgh: Willem Huydecoper, zoon van Jan Elias.
Bewoners -1637 Joan Huydecoper
1637 - 1681 Jacob Burggraaf
1681 - 1713 Mr. Cornelis Maire
1713 - 1715 François Verboon
1715 - 1744 Theodorus de Leeuw
1744 - 1775 Mr. François de Witt
1775 - 1800 Jan de Witt
1800 - 1813 Mr. Laurens Johannes Nepveu
Huidige doeleinden De plaats waar deze buitenplaast gestaan heeft is nu weiland, en behoord nu bij Doornburgh.
Opengesteld
Foto's Ontwerp van het 1e huis uit 1637 door Vingboom Afbeelding van het huis door Daniel Stoopendaal in 1719 Afbeelding van het huis van eind 18e eeuw Eén van de ontwerpen van het interieur van het 2e huis Eén van de ontwerpen van het interieur van het 2e huis
Eén van de ontwerpen van het interieur van het 2e huis Portret van Jan de Wit door R. Vinkelest Portret van A.G. van Lockhorst door E.H. Abele Gravure van het huis door A. Rademaker uit ca. 1791 Oude schoolplaat van J.H. Isings, met daarop Elsenburg
Perntekening van de theekoepel van Elsenburg door D. Marot
Bronnen Tekst: Historische Kring van Maarssen
Diependaalsedijk, deel 2, in: orgaan van de Historische Kring van Maarssen, 33e jaargang, 2006, no 1, blz. 20-25
Afb. 1: Peter de la Mar
Afb. 2-9: Historische Kring van Maarssen
Afb. 10: Abraham Rademaker, De Vechtstroom van Utrecht tot Muiden, verheerlijkt door Honderd Gezichten, 1791
Afb. 11: P. Terlouw, De Vecht een stroom van verhalen, 1972
Afb. 12: Dr. R. van Lutterveld, De buitenplaatsen aan de Vecht, Lochem, 1948