De Paltz

Ligging	Deze buitenplaats staat aan "De Paltz" nr. 1, bovenop de Soesterberg, 34 m N.A.P. bij Soest, gemeente Soest.
Ontstaan	De Paltz werd in 1867 gebouwd.
Geschiedenis	Op 15 juni 1860 werd door Jonkheer Jacob Philip Albert Leonard Ram het landgoed De Paltz gekocht van Andries de Wilde. A. de Wilde was eigenaar van zowel Pijnenburg als De Paltz sinds 1836, toen hij het kocht van F. van Bern, burgemeester van Zeist. Voorheen stonden hier 2 woningen die bewoond werden door dagloners die uit De Paltz in Duitsland kwamen. Jonkheer Ram kocht het landgoed voor f. 8950,- en laat er in 1867 een herenhuis, tuinmanswoning, stal en koetshuis bouwen. Als de bouw is afgerond, wordt overgegaan tot de aanleg van een park in landschappelijke stijl, vermoedelijk naar ontwerp van Hendrik Copijn. Twaalf jaar later verkoopt hij het geheel aan Jonkheer Louis Rutgers van Rozenburg. Enkele jaren later koopt hij er "De Kleine Paltz" bij van Jhr. Bosch van Drakestein. In de Middeleeuwen heette dit grondgebied "de Eng van Hees". Deze komen we in de archieven tegen onder de namen "Grote Eng" en "Hoog Hees". Het witgepleisterde gebouw heeft een veranda, een symmetrische voorgevel en is gebouwd in een Frans-eclectische stijl. De voorgevel heeft een vooruitstekende middenpartij en heeft op de hoeken paneelpilasters. De ingang bevindt zich in de achtergevel en is gesitueerd in een portiek met 8-hoekige paneelzuilen. Het huis heeft vier verdiepingen: een souterrain, een begane grond, een verdieping en een zolder, die gedekt wordt door een schilddak. Ook de tuin is vermeldenswaardig, omdat de aanleg daarvan deels terug gaat op de vijftiende eeuwse ontginning tot bouwland. Na 1872 worden enkele stukken grond toegevoegd aan het landgoed en wordt het bestaande beukendoolhof opnieuw beplant en vergroot door de tuinarchitect Leonard A. Springer. In 1922 wordt het landgoed verkocht aan de houthandelaren Van der Kroll, die grote delen van de bebossing kappen en vervangen door productiebossen voor de mijnbouw. In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw vinden er grote zandafgravingen plaats, waardoor het landgoed ingrijpend wordt gewijzigd. Vanaf ca 2006 is er een begin gemaakt met de restauratie van het landschapspark. Het landgoed is een tijd eigendom geweest van de firma J. van der Kroll, die het huis verhuurde aan een Evangelische Stichting. Vanaf 2007 of eerder is de heer Raatjes eigenaar. Meneer Raatjes is eigenaar van het hele landgoed maar woont in het koetshuis. Het grote landhuis staat leeg en is in slechte staat. De eigenaar is veel bezig met het terugbrengen van het park in oude staat. Het huis is een project wat even wachten moet. In april 2011 zijn de gronden van landgoed De Paltz overgedragen aan Het Utrechts Landschap. De op het landgoed aanwezige gebouwen blijven in eigendom van de provincie tot het moment dat Het Utrechts Landschap hier een koper voor gevonden heeft. Het terrein is 80 hectare groot en het ligt in de bedoeling op het landgoed na de zomer van 2011 open te stellen voor het publiek.
Bewoners	1860 - 1872 Jonkheer Jacob Philip Albert Leonard Ram 1872 Jonkheer L. Rutgers van Rozenburg fa. J. van der Kroll de heer Raatjes
Huidige doeleinden	Het huis staat te koop.
Opengesteld	Het huis is niet toegankelijk. Het landgoed is toegankelijk.
Foto's
Bronnen	tekst: Soest Monumentaal, 110 monumenten in Soestdijk, Soest, Soest-Zuid, Soestduinen en Soesterberg, Uitgave van de Historische Vereniging, blz. 103 Monumenteninventarisatie Prov. Utrecht en Gem. Soest, blz 576 - 578 W. Klein, Hees, in: Van Zoys tot Soest, tijdschrift van de Historische Vereniging Soest/Soesterberg, jaargang 5 nr. 3, winter 1984-1985, blz. 6-16 Ds. J.J. Bos, De Paltz, in: Van Zoys tot Soest, tijdschrift van de Historische Vereniging Soest/Soesterberg, jaargang 15 nr. 3, winter 1994-1995, blz. 14-15 H. Lägers en M. Kruidenier, Soest, geschiedenis en architectuur, Uitgeverij Kerckebosch, Utrecht/Zeist, 2006, 336 blz. mevr. A. Tom website van het Utrechts Landschap Foto 1: mevr. A. Tom