Cruydenborgh

Ligging Dit huis heeft gelegen op de plaats waar nu het nieuwe gemeentehuis van Maarssen staat, aan de Diependaalsedijk, in Maarssen-Dorp, gemeente Stichtse Vecht.

Oude foto van het huis

Ontstaan Cruydenborgh is ontstaan tussen 1628 en 1647.
Geschiedenis De eigenaar van Goudestein, Johan Huydecoper, kocht grond ten noorden van zijn huis langs de Vecht op en verkocht deze weer na verkaveling, al dan niet voorzien van een buitenhuis aan geïnteresseerde Amsterdammers, die zich gedurende de zomer vestigden in de kleine dorpjes langs de Vecht.
De grond, waarop later Cruydenborgh gebouwd werd, werd eerst gehuurd door een zekere s(eigneu)r Cruydenier. Deze Cruydenier koopt in juli 1647 deze grond, waarop inmiddels een huis gebouwd is.
Na de dood van Gideon Cruydenier werd Cruydenborgh op 29 september 1655 overgedragen op zijn zoon, die eveneens Gideon heette. Negen jaar later verkoopt hij Cruydenborgh aan de weduwe van Jacob de Bruyn, Anna Jans.
Anna Jans verandert de naam van Cruydenborgh in Bruynenburgh (naar haar man). Zij verkoopt het buitenplaatsje op 7 juni 1669 op haar beurt weer aan Henrick Haacx.
Op 28 september 1735 koopt Jan Frederik Teekman, heer van 't Hoogland, Bruynenburgh, dat dan nog steeds als eigenaars het echtpaar Hendrik Haacx/Maria van den Bergh heeft. Waarschijnlijk woonden de kinderen van dit echtpaar al in dit huis, maar was het erfpachtcontract nooit aangepast. In 1728 had Jan Frederik ook al Endelhoef, maar pas na het overlijden van de eigenaresse in 1836, mag hij zich eigenaar weten van beide huizen.

Vrij snel nadat beide buitens in één hand waren gekomen werd de naam Endelhoef verandert in Endelhoven, maar bleef de naam van Bruynenburgh nog bestaan tot 1784. De toenmalige eigenaar, Hendrik Jan van Naarden, besluit de naam Bruynenburgh te laten vervallen; de beide buitens heten voortan Endelhoven. Het oorspronkelijke Bruynenburgh wordt eerst gebruikt als dienstwoning voor het personeel, maar wordt erg verwaarloosd en tenslotte gebruikt als koetshuis en paardenstalling.
Als in 1882 het oorspronkelijke Endelhoef afgebroken wordt, wordt het koetshuis veranderd in een woonhuis en gaat dit Endelhoven heten. 
Het werd bewoond tot 1963 en in 1977 wordt ook dit huis afgebroken, ondanks pogingen van de Historisch Kring van Maarssen om afbraak te voorkomen.
Cruydenborgh is nu voorgoed verdwenen, omdat juist op die plaats een vijver is aangelegd.

Op de plaats van Endelhoven is de Gemeente Maarssen in 1991 van plan een nieuw GAK kantoor te bouwen. Voordat dit gaat gebeuren, krijgt de Historische Kring van Maarssen nog de kans opgravingen te doen op dit terrein. Dat was in januari/februari 1991. Na het ruimen van de bovenste grondlagen, werden de funderingen zichtbaar, die op maaiveldhoogte waren blijven staan. Hierdoor was de opbouw van huis nu voor een groot deel zichtbaar.
Het oorspronkelijke huis had een lengte van 16,60 m bij een breedte van 8,40 m. De muren hadden een dikte van 40 cm en waren opgebouwd uit stenen met de maat 18,5 x 9 x 4 cm. Teruggevonden werd een souterrain, waarin duidelijk een opslagruimte voor turf (A), opkamer (B), een gang (C), een beerkelder (D) in gebruik van ca. 1645 tot ca 1730, een keuken (E), die in de 18e en/of 19e eeuw nog verbouwd is, en de aanbouw (F) te herkennen waren.
Vermoedelijk rond het midden van de 18de eeuw heeft men het huis verlengd tot 19,50 m (steenmaat 21,5 x 10,5 x 3,5 cm), waarbij de waterkelder (Fl) inpandig kwam te liggen. Deze diende voor het opslaan van het drinkwater.
Op de foto uit ca. 1973 zijn nog enkele bijzonderheden te zien. Het derde raam van links is vervangen door een deur. Dankzij de afbrokkelende pleisterlaag is de boog van het raam dat daar zat, weer zichtbaar geworden.

De huizen Cruydenborch en Endelhoef beschikten over twee poortgebouwen, elk bestaande uit twee kamers: beide huizen hadden hun eigen kamer. Het eerste poortgebouw stond bij de Vecht, waar de Endelhovenlaan aansluit op het Zandpad en het tweede poortgebouw, waar de Endelhoven laan aansluit op de Diependaalsedijk.
Bewoners 1645 Johan Huydecoper bouwt huis
1647 Gideon Cruydenier koopt Cruydenburg (die de grond al voor 1645 huurde)
1664-1669 Gideon Cruydenier jr.
1665-1669 Anna Jans wed. v. Jacob de Bruyn (naam huis: Bruynenburgh)
1669-1735 Henrick Haacx + Maria van den Bergh (1722 verhuurd aan Abraham Pereira)
1735-1737 Jan Frederik Teekman + Wilhelmina van Hoornbeek (ook al eigenaar van Endelhoef)
1737-1749 Paulis Alexander Sauter (Endelhoef wordt Endelhoven)
1745 Cruydenborgh verhuurd aan J. van Ogten
1749-1756 Isaac de Mordechai Franco Mendes
1756-1783 Paul Renouard
1783-1785 Hendrik Jan van Naarden
1784-1883 koetshuis
in het koetshuis wonen: een koetsier, een tuinman, een
tuinmansknecht en een lijfknecht
1883-1909 Fam. Groenevelt
1909-1920 Fam. Kinneging
1920-1924 Fam. Bakker
1924-1928 Fam. Pos
1928-1967 Fam. De Rijk
1967-1977 De gemeente Maarssen
1977 het huis stort in
Huidige doeleinden Op de plaats van het vroegere huis bevindt zich nu een vijver.
Opengesteld Het terrein rond het nieuwe gemeentehuis is vrij toegankelijk.
Foto's Foto van Endelhoven kort voor de afbraak Nog een oude foto van vlak voor de afbraak , ,
en Foto's van de restanten van het huis na instorten Plattegrond van Cruydenborgh
Tekening van Cruydenborgh door dhr. Molenaar (20e eeuw)
Bronnen Tekst: Cruydenborg & Endelhoef
Diependaalsedijk, deel 2, in: Orgaan van de Historische Kring van Maarssen, 33e jaargang, 2006, no 1, blz. 20-25
Foto 2: Cruydenborg & Endelhoef
Foto 1, 3 t/m 7: Orgaan van de Historische Kring van Maarssen
Afb. 1: Cruydenborg & Endelhoef
Afb. 2: Orgaan van de Historische Kring van Maarssen