Anxtel

Ligging Dit kasteel heeft zoals de naam aangeeft langs de (Kromme) Angstel gestaan, mogelijk 0,7 km ten noorden van Nieuwer ter Aa, gemeente Stichtse Vecht.

Satellietfoto van de mogelijke plek van kasteel Anxtel

Ontstaan Het kasteel moet in de 2e helft van de 12e eeuw gebouwd zijn. Hoogstwaarschijnlijk was het van hout gemaakt.
Geschiedenis In het Sticht komen we onder de oudste geslachten ook een familie Van Anxtel of Van Anxter tegen. Dit geslacht voerde hetzelfde wapen, als de familie Van Ruele, stichter en eigenaar van het kasteel Ruwiel: een wapen van goud met een balk in keel (rood). De stamvader van dit geslacht is hoogstwaarschijnlijk een telg geweest uit het geslacht van Ruele. In 1331 komen we een Arnoud Gijsbrechtsz van den Anxster tegen en in 1400 een Arend van den Anxter.
Joost van den Vondel schrijft in een gedicht, gewijd aan het bekende Amsterdamse geslacht Bicker, het volgende:
"Heer Roemer Arent van den Anxter zagh men treden
Als Burgemeester, voor drie eeuwen ruim getelt.
Om 's Burgemeesters stoel op 't oud Stathuis te kleeden;
Hij voerd' een rooden balk met eere in 't gouden velt,
De perkementen zelfs getuigen van dit zegel."

De (Kromme) Angstel stroomt van Nieuwer ter Aa in de richting van Loenersloot-Baambrugge en de mogelijkheid bestaat dat men tot rond 1200 dacht dat het riviertje een belangrijke verbinding zou gaan vormen tussen de Vecht en de rivier de Aa. Om de rivier, als scheepvaartroute van de toekomst, te kunnen bewaken heeft een telg uit het geslacht Ruele toen een versterkt huis of kasteel laten bouwen langs de Anxtel. Lang werd deze scheepvaartroute niet gebruikt; de schippers namen vanaf 1250 meestal de rechtdoorgaande loop van de Vecht en een andere telg uit het geslacht Ruele liet toen ca 1260 het kasteel Nijenrode bouwen.
Al met al is kasteel Anxtel vermoedelijk laat-12e of uiterlijk vroeg-13e eeuws geweest; over de preciese plaats zwijgen de archieven echter.
700 meter ten noorden van Nieuwer ter Aa maakt het Honderdsche Laantje een bocht naar het oosten, terwijl de Kromme Angstel daar een bocht naar het westen maakt (zie bovenstaande Google Maps afbeelding). Het vreemde patroon van het landschap heeft wel iets weg van een kasteelterrein met een slotgracht er omheen. Uit mondelinge overlevering is bekend dat dit stuk terrein het papenestje wordt genoemd en dat hier vroeger een klooster heeft gestaan. Dit klooster zou dan gebouwd kunnen zijn na het in verval raken van het kasteel; men had dan direct voldoende bouwmateriaal ter plekke beschikbaar. Een andere versie van de mondelinge overlevering zegt, omdat het terrein bij de 17e eeuwse krukhuisboerderij (Honderdsche Laantje 4) hoort, dat de naam het Papenestje verwijst naar de RK schuilkerk, die na de Reformatie in de boerderij was ondergebracht. In de kerkelijke archieven worden in de omgeving alleen Rooms-Katholieke schuilkerken genoemd in Teckop en Slootdijk (bij Loenen).
Volgens de familie Treur, in de jaren 90 van de vorige eeuw eigenaar van de boerderij, bleven de eigenaars van de boerderij na de Reformatie Rooms-Katholiek en is mogelijk daardoor de naam Papenestje ontstaan.
De boerderij heette oorspronkelijk "Het Huis Het Honderd" en is duidelijk heel oud. De kruk aan de westzijde is gebouwd met muren die opgetrokken zijn uit bakstenen in handvorm. Bij binnenkomst door de westelijke entree komt men in een stenen kamer. Daarin zijn nog opvallend dikke oude zolderbalken aanwezig.
Volgens dezelfde eigenaars van de boerderij volgde de weg vroeger het riviertje en was onverhard. Eind vorige eeuw is deze weg verhard en is de bocht in het Honderdsche Laantje ontstaan.

In september 1992 is door de heer A.A. Manten eenvoudig veldonderzoek uitgevoerd op het zuidelijkste deel van het terrein. In de grenssloten en verschillende plekken op het terrein werd nauwelijks puin aangetroffen, waardoor de conclusie werd getrokken dat hier geen groot stenen gebouw heeft gestaan. Of hier alleen een houten woontoren heeft gestaan, zoals de oudste vorm van het kasteel Ruwiel, is moeilijker vast te stellen.
Bewoners 1331 Arnoud Gijsbrechtsz van den Anxster
1400 Arend van den Anxter
Huidige doeleinden Het terrein is in gebruik als grasland.
Opengesteld n.v.t.
Foto's
Bronnen Tekst: A.A. Manten, Kasteel Ruwiel en het geslacht Van Ruele, in: Tijdschrift van de Historische Kring van Breukelen, 1991, jrg. 6 nr. 4, blz. 182 - 184
A.A. Manten, Op zoek naar een verdwenen kasteel aan de Kromme Angstel, in: Tijdschrift van de Historische Kring van Breukelen, 1993, jrg. 8, nr. 3, blz. 113 - 118 Afb. 1: google maps